Adli hukuk, bireyler arasındaki özel ve kamu hukukuna ilişkin uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözümlenmesini sağlayan hukuk dalıdır. Ceza, medeni ve borçlar hukuku gibi geniş kapsamlı alanları kapsayan adli hukuk, kişilerin hak ve yükümlülüklerinin devletin yargı organları aracılığıyla belirlenmesini sağlar. Mahkemelerin karar yetkisini doğrudan ilgilendiren bu alan, hem bireylerin adalete erişimini mümkün kılar hem de toplumsal düzenin korunmasında önemli rol oynar. Adli hukuk, genellikle idari uyuşmazlıklardan farklı olarak bireylerin kendi aralarındaki hak arama süreçlerini kapsar ve bu yönüyle idari hukukla sıkça karşılaştırılır.
Adli Hukuk ile İdari Hukuk Arasındaki Farklar Nelerdir?
Adli hukuk ve idari hukuk, yargı sisteminin iki temel ayağını oluşturur. Adli hukuk, bireyler arasındaki özel veya kamusal ilişkilerden doğan uyuşmazlıkları konu alırken; idari hukuk, birey ile devlet arasındaki ilişkilerde devletin kamu gücüne dayalı işlemlerini inceler. Örneğin, iki kişi arasındaki kira anlaşmazlığı adli hukuka girerken, bir vatandaşın belediyeye karşı açtığı dava idari hukuk kapsamında değerlendirilir. Ayrıca, bu iki hukuk alanında görevli mahkemeler de farklıdır. Adli hukukta asliye hukuk, sulh hukuk, ağır ceza gibi mahkemeler görev alırken; idari hukukta ise idare mahkemeleri ve Danıştay yetkilidir.
Adli Yargı Sistemi Hangi Mahkemeleri Kapsar?
Adli yargı sistemi, hukuk ve ceza yargılaması olmak üzere iki temel alana ayrılır. Hukuk yargılamasında, taraflar arasındaki borç, sözleşme, miras, boşanma, tahliye gibi uyuşmazlıklar çözülürken; ceza yargılamasında suç isnatları değerlendirilir ve cezai yaptırımlar belirlenir. Bu kapsamda; asliye hukuk mahkemeleri, aile mahkemeleri, sulh hukuk mahkemeleri, iş mahkemeleri, ağır ceza mahkemeleri ve asliye ceza mahkemeleri adli yargı sistemine dâhildir. Yargı sürecinde bir üst denetim kurumu olarak Yargıtay, istinaf ve temyiz süreçlerinde devreye girer. Böylece hem ilk derece hem de üst derece yargılama organları adli hukuk sistemini oluşturur.
Adli Hukukun Konusu Olan Uyuşmazlık Türleri Nelerdir?
Adli hukukun kapsamına giren uyuşmazlıklar oldukça geniştir. En yaygın olanları; borç ilişkileri, kira sözleşmeleri, boşanma davaları, nafaka ve velayet talepleri, miras paylaşımı, maddi ve manevi tazminatlar, gayrimenkul davaları gibi konulardır. Ceza hukukuna ilişkin olarak da, bireylerin işlediği suçlar – örneğin hırsızlık, yaralama, dolandırıcılık – adli yargı çerçevesinde ele alınır. Bu tür davalarda mahkemeler, delil incelemesi yaparak hem mağdurun hakkını korur hem de hukuka aykırı davranan kişilere yaptırım uygular. Uyuşmazlıkların niteliğine göre hangi mahkemede görüleceği ve hangi usul kurallarının uygulanacağı belirlenir.
Adli Hukuk Sürecinde Hangi Hakim ve Kurumlar Görev Alır?
Adli hukuk süreçlerinde hakimler, savcılar, avukatlar, bilirkişiler ve zaman zaman icra daireleri görev alır. Hukuk mahkemelerinde davayı yürüten kişi hâkimdir; savcı ise ceza davalarında kamuyu temsilen sürece dahil olur. Taraflar, kendi haklarını savunmak için avukat tutabilir. Uyuşmazlıkla ilgili teknik bilgi gerekiyorsa, mahkeme bilirkişi atayarak rapor talep edebilir. Özellikle icra-iflas hukukuna dair uyuşmazlıklarda ise icra müdürlükleri aktif rol oynar. Ayrıca, adli yargı sisteminde yer alan istinaf ve temyiz mahkemeleri, verilen kararların denetlenmesini sağlayarak adaletin ikinci derecede de sağlanmasına olanak tanır.İlgili davalarda destek ve profesyonel hukuki danışmanlık almak için arinhukuk.av.tr adresi üzerinden bizimle iletişime geçebilirsiniz. Size en uygun çözümü sunmak için buradayız.