Trafik kazası sonrası araçlarla ilgili kayıtlarda sıkça karşılaşılan iki önemli terim vardır: hasar kaydı ve pert kaydı. Bu iki terim genellikle karıştırılsa da, araçtaki hasarın boyutu ve sonrasında uygulanacak işlemler bakımından ciddi farklar içerir.
Hasar kaydı, aracın bir trafik kazasına karıştığını ve onarıldığını gösteren kayıttır. Bu tür kayıtlar, genellikle aracın küçük ya da orta düzeyde hasar gördüğü ancak onarılarak trafiğe çıkmaya devam ettiği durumları kapsar. Araç, serviste tamir edilir, eksper raporu oluşturulur ve yapılan masraflar tramer sistemine işlenir. Bu tür kayıtlarda araç hâlâ trafiğe çıkabilir durumdadır.
Pert kaydı ise, aracın kaza sonrası ekonomik tamir sınırının üzerine çıktığını ve sigorta şirketi tarafından “tam hasarlı” (pert) olarak değerlendirildiğini gösterir. Pert araçlar, onarımı yapılmadan önce sigorta tarafından değer kaybı ve araç bedeli üzerinden hesaplamalara tabi tutulur. Genellikle pert kaydı olan araçlar ya trafiğe kapatılır ya da daha sonra onarılıp tekrar trafiğe döner; ancak bu süreç, aracın değerinde kalıcı bir düşüşe neden olur.
Araçta Hasar Kaydı Olması Değer Kaybını Etkiler Mi?
Araçta mevcut bir hasar kaydının bulunması, yeni bir kazadan kaynaklanan değer kaybı tazminatı talebini doğrudan engellemez; ancak bu kaydın tazminat miktarına etkisi olabilir. Bir aracın geçmişte hasar kaydının bulunması, onun ikinci el piyasasındaki değerini zaten düşürmüştür. Dolayısıyla aynı aracın tekrar kazaya karışması durumunda oluşacak değer kaybı, ilk kez hasar gören bir araca kıyasla daha düşük olarak hesaplanabilir.
Değer kaybı hesaplamalarında uzman eksperler, aracın daha önce geçirdiği kazaları, bu kazaların hangi bölgelerde olduğunu ve ne tür onarımlar yapıldığını dikkate alır. Eğer yeni hasar, geçmişte onarım görmüş bir bölgedeyse, bu durumda aynı bölge için tekrar değer kaybı ödenmesi mümkün olmayabilir. Ancak yeni hasar önceki kazalardan bağımsız bir alanda meydana gelmişse, bu durumda yeni bir değer kaybı oluştuğu kabul edilerek tazminat ödenebilir.
Dolayısıyla araçta hasar kaydı bulunması değer kaybı talebine engel değildir; ancak başvuru yapılırken bu kayıtların etkili bir şekilde analiz edilmesi ve başvurunun eksper raporuyla desteklenmesi sürecin olumlu sonuçlanması açısından büyük önem taşır.
Hasarlı Araç İle Pert Araç Arasında Değer Farkı Ne Kadar Olur?
Hasarlı araçlar ile pert araçlar arasında, ikinci el piyasa değeri açısından önemli bir fark bulunmaktadır. Hasarlı araç, kazaya karışmış ancak onarılmış ve trafiğe çıkabilecek durumdadır. Bu araçların değer kaybı, genellikle kazanın boyutu, aracın modeli, yaşı ve onarım kalitesine bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Pert kayıtlı araçlar ise, sigorta şirketi tarafından onarımı ekonomik bulunmayan ve genellikle araç bedelinin %70’i veya daha fazlası oranında hasar gören araçlardır. Bu araçlar, tekrar trafiğe çıkarılsa dahi, “pert” ibaresi nedeniyle ikinci el piyasasında ciddi şekilde değer kaybeder.
Piyasa genelinde bir karşılaştırma yapmak gerekirse; aynı model ve özellikteki bir hasarlı araç, temiz bir araca göre %10-20 daha düşük fiyattan satılabilirken, pert kayıtlı bir araçta bu fark %30-50’ye kadar çıkabilir. Yani pert kaydı, araç değerinde kalıcı ve belirgin bir düşüşe neden olur.
Bu nedenle araç satın alırken veya değer kaybı tazminatı talep ederken, hasarın niteliği ve aracın statüsü (pert olup olmadığı) dikkatle değerlendirilmelidir. Pert kaydı bulunan araçlar, hukuken yeniden kullanılabilir olsa bile, alıcı gözünde güven kaybına yol açar ve bu da satış değerini ciddi biçimde düşürür.
Pert Olan Araçların Değer Kaybı Hakkı Var Mı?
Pert olan araçlar, sigorta şirketi tarafından rayiç bedel üzerinden tazmin edildiğinde, bu durum bir nevi zararın karşılanması anlamına gelir. Dolayısıyla, araç tamamen perte ayrılmışsa ve sigorta şirketi araç sahibine aracın rayiç bedelini ödemişse, bu durumda ek olarak değer kaybı tazminatı talep edilemez. Çünkü aracın tamamı sigorta tarafından karşılanmış olur.
Ancak bazı özel durumlarda, araç “ağır hasarlı” ya da “pert kayıtlı” olmasına rağmen tamamen kullanılamaz hale gelmemiş ve yeniden trafiğe çıkarılmış olabilir. Bu gibi durumlarda, araç sahibi pert sonrası aracı tekrar kullanmaya devam ediyorsa ve bu araç ikinci kez bir kazaya karışırsa, yeni kazadan kaynaklanan değer kaybı talep edilebilir.