İşverenin haklı fesih sebepleri, Türk İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiş olup, iş sözleşmesinin işveren tarafından derhal ve tazminatsız olarak feshedilmesini sağlayan durumlardır. Bu tür fesihlerde, işveren işçiyi ihbar süresi beklemeden ve kıdem tazminatı ödemeden işten çıkarabilir. Ancak bu durumun haklı bir gerekçeye dayanması ve işçinin ağır kusurunun bulunması gerekmektedir.
Haklı fesih sebepleri üç ana başlık altında incelenir: sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık ve zorlayıcı sebepler. İşveren, işçiyi işten çıkarmadan önce fesih sebebini somut delillerle desteklemeli ve işçinin kusurunu net bir şekilde ortaya koymalıdır. Aksi takdirde, işçi iş mahkemesine başvurarak işe iade veya tazminat talep etme hakkına sahip olabilir.
İşçinin İş Yerinde Görevlerini Yerine Getirmemesi Haklı Fesih Sebebi Midir?
İşçinin, iş sözleşmesi kapsamında yerine getirmesi gereken görevleri sürekli olarak ihmal etmesi, işveren için haklı fesih sebebi olabilir. İşveren, işçinin görev tanımında yer alan işleri yerine getirmediğini, verilen emir ve talimatlara uymadığını veya işin gerektirdiği özeni göstermediğini ispat ederse, işçiyi derhal işten çıkarma hakkına sahip olabilir.
Ancak, bu tür fesihlerin sürekli ve kasıtlı bir ihmal durumu içermesi gerekmektedir. Örneğin, işçinin iş yükünün aşırı olması, yeterli eğitim verilmemesi veya teknik imkânlarının kısıtlı olması gibi durumlar, işverenin haklı fesih gerekçesini geçersiz kılabilir. İşçinin görevlerini yerine getirmemesi nedeniyle yapılan fesihlerde, işverenin işçiye önceden ihtar vermesi ve uyarıda bulunması da beklenmektedir.
İşyerinde Güveni Sarsan Davranışlar Haklı Fesih Sebebi Sayılır Mı?
İşyerinde güveni sarsan davranışlar, işveren için haklı fesih sebebi sayılabilir. İş Kanunu’na göre işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket etmesi, işyerinde güven kaybına yol açan bir eylemde bulunması durumunda, işverenin iş akdini feshetme hakkı doğar.
Özellikle işverenin veya iş arkadaşlarının itibarını zedeleyen, işyerinde huzursuzluk çıkaran, meslek sırlarını ifşa eden, işyerine zarar veren ya da yalan beyanlarda bulunan işçiler haklı nedenle işten çıkarılabilir. Ayrıca, işyerinde kavga çıkarmak, iş arkadaşlarına veya işverene hakaret etmek ya da şiddet uygulamak da güven sarsıcı davranışlar arasında yer almaktadır.
Bu tür durumlarda, işverenin fesih gerekçesini somut delillerle desteklemesi gerekir. Aksi takdirde, işçi iş mahkemesine başvurarak işe iade davası açabilir ve tazminat talep edebilir.
İşçinin İşe Devamsızlık Yapması İşveren İçin Haklı Fesih Nedeni Midir?
İşçinin işe devamsızlık yapması, işveren açısından haklı fesih sebebi olabilir. Ancak bu devamsızlığın geçerli bir mazeret olmaksızın aralıksız 2 gün veya bir ay içinde 3 gün sürmesi gerekir. İş Kanunu’na göre, işçi işverenin bilgisi ve izni olmadan işe gelmiyorsa ve bu durum tekrar ediyorsa, işveren ihbarsız ve tazminatsız olarak iş sözleşmesini feshedebilir.
Bununla birlikte, işçinin devamsızlık yapmasının haklı bir gerekçesi varsa (örneğin, hastalık, kaza veya ailevi acil durumlar gibi), işverenin işçiyi işten çıkarması haksız fesih olarak değerlendirilebilir. İşçinin, devamsızlık yaptığı günlerde mazeretini belgelendirmesi ve işverene bilgi vermesi gerekir. İşverenin, devamsızlık nedeniyle fesih kararı almadan önce işçiye ihtar göndermesi ve savunma talep etmesi, hukuki sürecin doğru ilerlemesi açısından önemlidir.
İşyerinde Hırsızlık veya Dolandırıcılık Yapan İşçi Tazminatsız İşten Çıkarılabilir Mi?
İşyerinde hırsızlık veya dolandırıcılık yapan bir işçi, işveren tarafından tazminatsız olarak işten çıkarılabilir. İş Kanunu’nun ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları düzenleyen 25. maddesi, işyerinde hırsızlık yapmayı haklı fesih sebepleri arasında saymaktadır.
Eğer bir işçi, işyerinde maddi veya manevi bir zarara yol açan bir hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık veya zimmete para geçirme gibi suçlara karışmışsa, işveren derhal fesih hakkını kullanabilir. Ancak, işverenin bu tür suçlamaları somut delillerle kanıtlaması gerekmektedir. İşyerinde güvenlik kameraları, tanık ifadeleri veya muhasebe kayıtları gibi deliller sunulmadan yapılan fesih işlemleri, işçi tarafından mahkemeye taşınabilir ve işveren haksız fesih nedeniyle tazminat ödemek zorunda kalabilir.
İşverenin Haklı Fesih Kararı İş Mahkemesi Tarafından İptal Edilebilir Mi?
İşverenin haklı fesih kararı iş mahkemesi tarafından iptal edilebilir. Eğer işçi, işten çıkarılmasının haksız olduğunu düşünüyorsa, işe iade davası açabilir ve mahkemeye başvurarak işverenin sunduğu gerekçelerin geçerli olup olmadığını sorgulatabilir.
Mahkeme, işçinin kusurlu olup olmadığını, işverenin sunduğu fesih gerekçelerinin hukuka uygun olup olmadığını değerlendirir. Eğer işveren fesih sebebini somut delillerle kanıtlayamazsa, mahkeme fesih kararını geçersiz sayabilir ve işçinin işine iade edilmesine karar verebilir. İşveren, işçiyi tekrar işe almazsa, mahkeme tarafından belirlenen tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
İşveren Tarafından Yapılan Haklı Fesih İşçinin İşsizlik Maaşı Almasını Engeller Mi?
İşverenin haklı nedenle yaptığı fesih, işçinin işsizlik maaşı almasını engelleyebilir. İşsizlik maaşı alabilmek için işçinin kendi kusuru dışında işten çıkarılmış olması gerekmektedir. Eğer işveren, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı bir davranış sergilediğini öne sürerek iş akdini feshetmişse, işçi işsizlik maaşına hak kazanamaz.
Ancak, işçi iş mahkemesinde fesih kararının haksız olduğunu ispat ederse, işsizlik maaşı alma hakkını geri kazanabilir. İşçi, işsizlik maaşı için İŞKUR’a başvuruda bulunabilir ve işverenin sunduğu gerekçeleri hukuki yollarla değerlendirmeye aldırabilir. Mahkeme, feshi haksız bulursa, işçi işsizlik maaşından faydalanmaya devam edebilir.